Inleiding

Momenteel is het slib van rioolwaterzuiveringen onvoldoende van kwaliteit om terug te brengen naar de landbouw terwijl er waardevolle voedingstoffen in zitten. Dit komt met name door de concentraties zware metalen. De kosten voor de slibverwerking zijn hoog. Aangezien de toiletstromen van festivals geen zware metalen bevatten kan deze beter een nuttige toepassing krijgen mits pathogenen en medicijnresidues voldoende worden geëlimineerd. Daarnaast is te verwachten dat er door het energieverbruik van RWZI’ s een aanzienlijke klimaatwinst te behalen is.

Nederland kent 954 festivals en 26,6 miljoen festivaldagbezoekers per jaar. Daarvan vindt 9.3% plaats in Groningen, Friesland en Drenthe met 2.5 miljoen dagbezoekers. Met een marktaandeel van 30% komen we op 740.000 dagbezoekers per jaar. In bijlage 1 is een tabel opgenomen met de kengetallen van deze ‘afvalstroom’.

LocalWise is in 2013 opgericht door de heer Fedde Jorritsma met als doel om met eenvoudige en betaalbare technieken voor ontwikkeling te zorgen op het gebied van duurzame voorzieningen voor sanitatie, water en energie op veelal off-grid locaties. Het kleinschalig bouwen van toiletten in combinatie met een Biomeiler leek een tijd lang veelbelovend, maar het verwerken van een constante stroom bleek lastig. Binnen dit project wilde de heer Jorritsma de haalbaarheid onderzoeken van een duurzame kringloop-toiletvoorziening voor festivals en evenementen, waarbij de toiletproducten opgewaardeerd worden tot vermarktbare producten. Verschillende manieren zijn onderzocht voor het terugbrengen van deze afvalstroom in de kringloop en het optimaal benutten hiervan, te weten: compostering, het laten groeien van algen op pure urine, (lacto-)fermentatie, warmte uit ammoniak, groengas uit feces, zaagsel en wc-papier, en biogas.

Ondezoeksvragen zijn:

1. Welke pathogene organismen en bij welke methode of temperatuur zijn ze geëlimineerd? Vormen microverontreinigingen zoals drugs en medicijnresidues dan nog bedreiging voor mens, dier en milieu?
2. Hoe is het rendabel hygiëniseren toe te passen?
3. Welke afzetmogelijkheden zijn er voor de eindproducten?
4. Welke eisen worden er gesteld in wet- en regelgeving?
5. Welk toiletsysteem en logistiek past het beste bij de verwerkingsmethode zonder af te doen aan de klantbeleving ten opzichte van een spoeltoilet?

Conclusies

Het opschalen van de kringlooptoilet waarbij de toiletinhoud wordt opgewaardeerd tot energie en bodemverbeteraar is technisch goed haalbaar. De hygieniseringstrommel of feedtuber lijkt de meest rendabele optie. De biomeiler heeft potentie om verder ontwikkeld te worden en heeft de hoogste CO2-reductie van de vergeleken verwerkingsmethoden.

Organisatorisch liggen er belemmeringen op het gebied van wetgeving. KNN advies en het RVO hebben aangegeven dat deze belemmeringen in samenwerking met overheden te overbruggen zijn. Hiervoor moet de ‘afvalstof’ wel genoemd staan in Bijlage Aa van het Uitvoeringsbesluit Meststoffenwet. Om daarvoor in aanmerking te komen moet er worden aangetoond dat het eindproduct veilig is voor mens en milieu. De huidige analyses zijn daarvoor te minimaal. Idealiter zou een onafhankelijk onderzoeksbureau dit moeten aantonen.

Economisch gezien is het exploiteren van toiletunits op festival goed haalbaar. Voor kleinere evenementen is het interessant om toiletwagens te verhuren. Voor grotere festivals kan er prijstechnisch niet concurerent worden met het huidige aanbod op de markt. Echter uit marktonderzoek blijkt dat festivalsgangers bereid zijn meer te betalen voor een schoon toilet. Toiletcabines worden interessant bij ca 100 units met een verdien model waarbij een toiletpas per dag wordt verkocht.

Het concept van kringlooptoiletten heeft een strategische markt introductie nodig. Gezien de regelgeving raadt KNN advies aan om kleinschalig (dus met wagens) te beginnen. Momenteel is de gemeente Groningen bereidt dit te gedogen. In deze pilot fase kan er meer informatie ingewonnen worden om een aanvraag te doen bij de Commissie van Deskundigen Meststoffenwet om in aanmerking te komen voor een uitzondering in Bijlage A van de meststoffenwet.